KSIĘGOWOŚĆ JEDNOSTKI MIKRO WG USTAWY O RACHUNKOWOŚCI
Po zmianach ustawy o rachunkowości wprowadzonych w lipcu 2014 r. zwiększyły się możliwości, dzięki którym księgowość małych przedsiębiorstw może być prostsza.
Najważniejsze zmiany ustawy o rachunkowości wprowadzone ustawą z dnia 11 lipca 2014 r. (Dz.U. 2014 poz. 1100), które obowiązują i mogą być stosowane już w odniesieniu do sprawozdań finansowych sporządzonych za rok obrotowy 2014, tj. kończący się po dniu wejścia w życie ustawy (5 wrzesień 2014 r.), to m.in.:
- wprowadzenie nowej kategorii podmiotów zobowiązanych do prowadzenia ksiąg rachunkowych, tj. jednostki mikro,
- określenie wzoru uproszczonego sprawozdania finansowego dla jednostek mikro,
- ograniczenie zakresu stosowania zasad rachunkowości obowiązujących jednostki mikro.
Kwalifikacja podmiotów do kategorii jednostek mikro
Ustawą z 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy o rachunkowości została wprowadzona nowa kategoria podmiotów, które obowiązuje prowadzenie ksiąg rachunkowych – tzw. jednostka mikro.
Zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości jednostkami mikro są:
- spółki handlowe (osobowe i kapitałowe, czyli np. spółki jawne, spółki komandytowe, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjne), spółki cywilne i inne osoby prawne, a także oddziały przedsiębiorców zagranicznych, które w roku obrotowym, za który sporządzają sprawozdanie finansowe oraz w roku poprzedzającym ten rok, a w przypadku podmiotów rozpoczynających działalność w roku obrotowym, w którym rozpoczęły działalność, nie przekroczyły co najmniej dwóch z trzech wielkości:
1 500 000 zł – sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,
3 000 000 zł – przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,
10 osób – średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty,
- stowarzyszenia, związki zawodowe, organizacje pracodawców, izby gospodarcze, fundacje, przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych, organizacje rolników, organizacje samorządu zawodowego, organizacje samorządu gospodarczego rzemiosła i Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych – jeżeli nie prowadzą działalności gospodarczej,
- osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, jeżeli przychody netto tych jednostek ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych wyniosły równowartość w walucie polskiej nie mniej niż 1 200 000 euro i nie więcej niż 2 000 000 euro za poprzedni rok obrotowy, a w przypadku podmiotów rozpoczynających działalność gospodarczą albo prowadzenie ksiąg rachunkowych zgodnie z u stawą o rachunkowości – w roku obrotowym, w którym to nastąpiło,
- osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, które stosują zasady rachunkowości dobrowolnie, tj. jeżeli podjęły taką decyzję i zawiadomiły o tym urząd skarbowy, a ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy są niższe niż równowartość w walucie polskiej 1 200 000 euro.
– w stosunku, do których organ zatwierdzający podjął decyzję w sprawie sporządzania sprawozdania finansowego zgodnie z wprowadzonymi do ustawy szczególnymi przepisami dopuszczającymi stosowanie uproszczeń.
Jednostkami mikro w rozumieniu ustawy o rachunkowości są również te jednostki, spośród wymienionych wyżej w punkcie pierwszym, które:
- za poprzedni rok obrotowy sporządziły sprawozdanie finansowe w sposób przewidziany dla jednostek mikro (m. in. zgodnie z załącznikiem nr 4 do ustawy) oraz
- w jednym z dwóch lat, tj. w roku obrotowym, za który sporządzają sprawozdanie finansowe, albo w roku poprzedzającym ten rok obrotowy przekroczyły dwie z wymienionych wyżej w punkcie pierwszym wielkości.
Wielkości wyrażone w euro przelicza się (dla danego roku) na walutę polską po średnim kursie ogłoszonym przez NBP na dzień 30 września roku poprzedzającego rok obrotowy, a począwszy od roku obrotowego rozpoczynającego się od 1 stycznia 2016 r., po zmianie przepisów ustawy o rachunkowości, po średnim kursie ogłoszonym przez NBP na pierwszy dzień roboczy października roku poprzedzającego rok obrotowy.
Uproszczenia rachunkowe wprowadzone dla jednostek mikro
Celem wprowadzenia do ustawy o rachunkowości kategorii jednostki mikro było uproszczenie zasad, którym podlega prowadzenie ksiąg rachunkowych małych podmiotów i zmniejszenie przez to obciążeń przedsiębiorców.
Do specjalnych upraszczających zasad, jakim podlegają jednostki mikro należą w szczególności:
- nie stosowanie zasad wyceny aktywów i pasywów według wartości godziwej i skorygowanej ceny nabycia,
- możliwość sporządzania uproszczonego sprawozdania finansowego, zawierającego ograniczoną liczbę danych i informacji.
Specjalny uproszczony wzór sprawozdania finansowego dla jednostki mikro został zamieszczony w dodanym do ustawy o rachunkowości załączniku nr 4. Zakres informacji wykazywanych w sprawozdaniu finansowym przez jednostki mikro obejmuje: ogólne informacje o podmiocie, mocno ograniczony bilans wraz z informacjami uzupełniającymi oraz rachunek zysków i strat.
Ponadto jednostki mikro mogą nie sporządzać:
- informacji dodatkowej, pod warunkiem przedstawienia informacji uzupełniających do bilansu,
- zestawienia zmian w kapitale (funduszu) własnym,
- rachunku przepływów pieniężnych.
Jednostki mikro, które mają obowiązek sporządzania sprawozdania z działalności (gł. spółki handlowe), mogą tego sprawozdania nie sporządzać, pod warunkiem przedstawienia w informacji dodatkowej lub informacjach uzupełniających do bilansu informacji dotyczących nabycia udziałów (akcji) własnych.
W stosunku do jednostek mikro takich, jak: stowarzyszenia, związki zawodowe, organizacje pracodawców, izby gospodarcze, fundacje, przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych, organizacje rolników, organizacje samorządu zawodowego, organizacje samorządu gospodarczego rzemiosła i Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych – jeżeli nie prowadzą działalności gospodarczej nie stosuje się przepisów ustawy o rachunkowości dotyczących skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych oraz badania sprawozdań finansowych, składania do właściwego rejestru sądowego, udostępniania i ogłaszania sprawozdań finansowych. Jednostki te mogą również zrezygnować z zachowania zasady ostrożności przy wycenie poszczególnych składników aktywów i pasywów.