ZMIANY W PODATKU DOCHODOWYM W 2016 R.

ZMIANY W PODATKU DOCHODOWYM W 2016 R.

ZMIANY W PODATKU DOCHODOWYM W 2016 R.

Rok 2016, podobnie jak każdy kolejny niesie ze sobą liczne zmiany w podatkach, w tym również w zakresie opodatkowania przedsiębiorców podatkiem dochodowym. Spośród licznych zmian wprowadzonych kilkoma ustawami niektóre z nich zasługują na szczególną uwagę, inne mają charakter porządkowy lub dotyczą węższego grona podatników.

Najważniejsze zmiany w opodatkowaniu podatkiem dochodowym osób fizycznych i osób prawnych, które weszły w życie z dniem 1 stycznia 2016 r. oraz wprowadzające je akty prawne, to:

  • ustawa z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne (Dz.U. 2015 poz. 978)

Dokonuje ona w ustawach podatkowych kilka zmian o charakterze porządkowym, związanych z wprowadzeniem nowego w polskim ustawodawstwie postępowania restrukturyzacyjnego. Szczególną uwagę należy zwrócić na kwestie związane z uznawaniem wierzytelności za nieściągalne i dokonywaniem odpisów aktualizujących należności, a przede wszystkim dokumentowaniem tych czynności. W związku z nowelizacją ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze oraz wprowadzeniem ustawy Prawo restrukturyzacyjne zmieniły się bowiem tryby postępowania upadłościowego i restrukturyzacji przedsiębiorstw, co ma również wpływ na charakter wydawanych w tych sprawach postanowień właściwych organów.

 

  • ustawa z dnia 10 września 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wspieraniem polubownych metod rozwiązywania sporów (Dz.U. 2015 poz. 1595).

Ustawa wprowadza przede wszystkim zmiany dotyczące korygowania przychodów podatkowych, polegające na tym, że od 2016 roku korekty przychodów osiągniętych w poprzednim okresie rozliczeniowym, ujmuje się w tym okresie rozliczeniowym, w którym została wystawiona faktura korygująca lub inny dokument potwierdzający przyczyny korekty, a nie jak dotychczas w okresie, w którym osiągnięto przychód.

Analogiczne zmiany dotyczą również zasad korygowania kosztów uzyskania przychodów.

Zmiany te zostały wprowadzone symetrycznie do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Odpowiednio została również zmieniona w tym zakresie ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

Powyższe zmiany wprowadzone ustawą mają zastosowanie do korekt przychodów oraz korekt kosztów uzyskania przychodów, uzyskanych lub poniesionych przed dniem wejścia w życie ustawy, tj. przed dniem 1 stycznia 2016 r.

Więcej o zasadach korygowania przychodów i kosztów podatkowych od 1 stycznia 2016 r. w osobnym wpisie.

 

  • ustawa z dnia 25 września 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wspieraniem innowacyjności (Dz.U. 2015 poz. 1767),

Podstawowym celem zmian wprowadzonych powyższą ustawą było ustanowienie nowej ulgi podatkowej w postaci odliczenia od podstawy opodatkowania kosztów prac badawczo-rozwojowych. Zlikwidowana została przy tym ulga uprawniająca do odliczenia od podstawy opodatkowania wydatków poniesionych na nabycie nowych technologii, przy czym prawo do niej zachowują podatnicy, którzy nabyli do niej prawo przed końcem roku podatkowego rozpoczętego przed dniem 1 stycznia 2016 r.

Ponadto do słownika ustawy wprowadzone zostały nowe definicje pojęć związanych z działalnością badawczo-rozwojową, w szczególności obszernie zdefiniowane zostały: działalność badawczo–rozwojowa, badania naukowe, w tym badania podstawowe, badania stosowane, badania przemysłowe oraz prace rozwojowe.

Ustawa precyzuje również szczegółowe warunki i zasady korzystania z prawa do odliczania kosztów prac badawczo-rozwojowych, w szczególności:

- podatnicy chcący skorzystać z prawa do odliczenia zobowiązani są do prowadzenia ksiąg podatkowych lub ksiąg rachunkowych w sposób umożliwiający wyodrębnienie w nich kosztów działalności badawczo-rozwojowej,

- prawo do odliczenia przysługuje wyłącznie w odniesieniu do ustalonego katalogu kosztów określanych jako „koszty kwalifikowane”, do których należą m. in. wynagrodzenia i związane z nimi składki na ubezpieczenia społeczne pracowników realizujących prace badawczo-rozwojowe, materiały, surowce, ekspertyzy, opinie, itp. wydatki nabyte w związku z pracami badawczo-rozwojowymi, odpisy amortyzacyjne środków trwałych wykorzystywanych w związku z prowadzeniem prac badawczo-rozwojowych, i in.,

- odliczeniu podlega tylko ustalona procentowo część wartości kosztów kwalifikowanych, wynosząca odpowiednio 30% w stosunku do wynagrodzeń i składek na ubezpieczenia społeczne, 20% w odniesieniu do pozostałych rodzajów wydatków dla mikroprzedsiębiorstw, małych i średnich przedsiębiorstw oraz odpowiednio 10% w przypadku pozostałych podatników.

Więcej szczegółów na temat prawa do odliczenia od podstawy opodatkowania kosztów kwalifikowanych działalności badawczo-rozwojowej w osobnym wpisie.

 

Ustawa z dnia 25 września 2015 r., poza zmianami ustaw o podatku dochodowym od osób prawnych i o podatku dochodowym od osób fizycznych, wprowadza na okres dwóch lat, tj. na 2016 r. i 2017 r., dwa dodatkowe zwolnienia.

Pierwsze z nich dotyczy zwolnienia z ustalania przychodów i kosztów uzyskania przychodów z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółce kapitałowej w zamian za wniesienie wkładu niepieniężnego w postaci komercjalizowanej własności intelektualnej. Dotyczy ono podatników podatku dochodowego od osób prawnych i od osób fizycznych. Zwolnienie obejmuje podmioty komercjalizujące, którymi w rozumieniu ustaw podatkowych są w szczególności twórcy uprawnieni do komercjalizowanych własności intelektualnych, wnoszący je do spółki kapitałowej, a w przypadku podatku dochodowego od osób prawnych również takie podmioty, jak: uczelnie wyższe, instytuty naukowe, instytuty badawcze, a także spółki tworzone przez te podmioty lub z ich udziałem. Zwolnienie obowiązuje przez okres dwóch lat, tj. w 2016 r. i w 2017 r. Kosztem uzyskania przychodów z odpłatnego zbycia udziałów (akcji), o których tu mowa, będą natomiast wydatki poniesione na ich objęcie, do wysokości ich wartości nominalnej. Powyższe przepisy nie mają zastosowania w odniesieniu do programów komputerowych.

Drugie zwolnienie wprowadzone ustawą, tym razem tylko z podatku dochodowego od osób prawnych, dotyczy dochodów z tytułu zbycia udziałów (akcji), nabytych w 2016 r. albo w 2017 r. przez spółki kapitałowe lub spółki komandytowo-akcyjne, których wyłącznym przedmiotem działalności jest dokonywanie inwestycji finansowych, i które zainwestowały w określone aktywa co najmniej 75% wartości bilansowej ich aktywów. Aktywami tymi nie mogą być: papiery wartościowe będące przedmiotem publicznej oferty lub papiery wartościowe dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym, instrumenty rynku pieniężnego (z pewnymi wyjątkami), nieruchomości. Wartość innych aktywów tych podmiotów nie może przekraczać 50 000 000 euro.
Zwolnienie to ma zastosowanie w przypadku spełniania dodatkowych warunków, m. in.: spółka, której udziały (akcje) są zbywane musi podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od całości swoich dochodów na terenie Rzeczpospolitej Polskiej, w innym kraju członkowskim Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz spełniać kilka szczególnych ograniczeń, a także prowadzić działalność badawczo-rozwojową. Spółka dokonująca zbycia udziałów (akcji) musi natomiast posiadać bezpośrednio, nieprzerwanie przez okres dwóch lat, nie mniej niż 10% udziałów (akcji) spółki, której udziały (akcje) zbywa.

Do dywidend i innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych wypłacanych przez spółki prowadzące działalność inwestycyjną, w części odpowiadającej udziałowi dochodów podlegających zwolnieniu na podstawie wprowadzanych przepisów w całości dochodów tej spółki, nie ma zastosowania zwolnienie od podatku dochodowego dochodów (przychodów) z dywidend i innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, o którym mowa w art. 22 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

 

  • ustawa z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2015 poz. 1932),

Większość obszernych zmian wprowadzonych ustawą dotyczy uregulowania pod kątem opodatkowania podatkiem dochodowym transakcji i innych czynności dokonywanych przez podatników z podmiotami powiązanymi oraz podmiotami z terytoriów lub krajów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową. Regulacje te przede wszystkim w znacznym stopniu zmieniają zasady sporządzania dokumentacji podatkowej, tj. dokumentacji dotyczącej transakcji lub innych zdarzeń dokonywanych z podmiotami powiązanymi lub podmiotami mającymi siedzibę na terytoriach lub w krajach stosujących szkodliwą konkurencję podatkową.
Ustawa wdraża przy tym postanowienia dyrektyw Rady Unii Europejskiej zmieniających dyrektywę w sprawie opodatkowania dochodów z oszczędności w formie wypłacanych odsetek oraz dyrektywę w sprawie wspólnego systemu opodatkowania mającego zastosowanie w przypadku spółek dominujących i spółek zależnych różnych państw członkowskich.

Zasadniczo adekwatne zmiany przepisów zostały wprowadzone w obydwu ustawach o podatku dochodowym, za wyjątkiem specyficznych uregulowań dotyczących odpowiednio podatników będących osobami prawnymi lub fizycznymi.

Najistotniejsze zmiany wprowadzone ustawą z dnia 9 października 2015 r. dotyczą m. in.:

- zwiększenia wartości bezpośredniego lub pośredniego udziału, jaki musi posiadać podatnik w kapitale innego podmiotu, aby został on uznany za podmiot powiązany w rozumieniu ustaw o podatku dochodowym, z 5% do nie mniej niż 25%,

- kryteriów, po spełnieniu których podatnicy są obowiązani do sporządzania dokumentacji podatkowej,

- zakresu informacji, jakie musi zawierać dokumentacja podatkowa.

Inne zmiany

W ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych wprowadzona została, poprzez dodanie osobnego rozdziału, obszerna regulacja dotycząca informacji o wypłatach odsetek, do sporządzania których zobowiązane zostały podmioty dokonujące takich wypłat lub zabezpieczające wypłaty.

Do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych dodany został przepis zakazujący stosowania zwolnienia dochodów (przychodów) osiąganych z tytułu dywidend oraz innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, jeżeli dochody (przychody) te są osiągane w wyniku dokonania czynności, których celem było uzyskanie tego zwolnienia, a jego uzyskanie nie skutkuje wyłącznie wyeliminowaniem podwójnego opodatkowania oraz w przypadku, kiedy czynności te nie mają rzeczywistego charakteru, tzn. kiedy nie są dokonywane z uzasadnionych przyczyn ekonomicznych.

Zasadniczo ustawa wchodzi w życie z dniem 31 grudnia 2015 r., a część jej przepisów ma zastosowanie do dochodów osiągniętych od dnia 1 stycznia 2016 r. Jednak przepisy, które dotyczą głównej i najobszerniejszej części zmian, tzn. sporządzania dokumentacji podatkowej wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2017 r. i mają zastosowanie od roku podatkowego rozpoczynającego się po dniu 31 grudnia 2016 r.

 

Pozostałe zmiany do ustaw o podatku dochodowym od osób fizyczny i od osób prawnych, mniej obszerne lub dotyczące tylko wybranych grup podatników, wchodzące w życie z dniem 1 stycznia 2016 r. wprowadzają również:

  • ustawa z dnia 27 maja 2015 r. o zmianie ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2015 poz. 933),
  • ustawa z dnia 10 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. 2015 poz. 1296),
  • ustawa z dnia 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2015 poz. 1259),
  • ustawa z dnia 25 lipca 2014 r. o specjalnym podatku węglowodorowym (Dz.U. 2014 poz. 1215),
  • ustawa z dnia 5 sierpnia 2015 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2015 poz. 1197),
  • ustawa z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Dz.U. 2015 poz. 1844),
  • ustawa z dnia 11 września 2015 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz.U. 2015 poz. 1688),
  • ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U. 2013 poz. 21).