Księgowość jednostek małych według ustawy o rachunkowości

Kategoria jednostki małej została wprowadzona do ustawy o rachunkowości zmianą z dnia 23 lipca 2015 r. obowiązującą w odniesieniu do sprawozdań finansowych za rok obrotowy rozpoczynający się 1 stycznia 2016 r., z możliwością jej stosowania już do sprawozdań za 2015 rok.

Zasady kwalifikowania podmiotów do kategorii jednostek małych

Do kategorii jednostek małych zaliczamy wg ustawy o rachunkowości w szczególności:

1. te z następujących jednostek, które spełniają niżej określone warunki:

• spółki handlowe (osobowe i kapitałowe, czyli np. spółki jawne, spółki komandytowe, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjne)
• spółki cywilne,
• inne osoby prawne,
• osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 1 200 000 euro,
• oddziały przedsiębiorców zagranicznych w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej,

- jeżeli jednostki te w roku obrotowym, za który sporządzają sprawozdanie finansowe oraz w roku poprzedzającym ten rok, a w przypadku podmiotów rozpoczynających działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w roku obrotowym, w którym rozpoczęły działalność lub prowadzenie ksiąg rachunkowych, nie przekroczyły co najmniej dwóch z trzech wielkości:

17 000 000 zł – sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,

34 000 000 zł – przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,

50 osób – średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty,

2. osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, które stosują zasady rachunkowości dobrowolnie, tj. jeżeli podjęły taką decyzję i zawiadomiły o tym urząd skarbowy, a ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy są niższe niż równowartość w walucie polskiej 1 200 000 euro,

– w stosunku do których organ zatwierdzający podjął decyzję w sprawie sporządzania sprawozdania finansowego zgodnie z wprowadzonymi do ustawy szczególnymi przepisami dopuszczającymi stosowanie uproszczeń.

Jednostkami małymi w rozumieniu ustawy o rachunkowości są również te jednostki, spośród wymienionych wyżej w punkcie pierwszym, które:

• za poprzedni rok obrotowy sporządziły sprawozdanie finansowe z zastosowaniem zasad przewidzianych dla jednostek małych (m. in. zgodnie z załącznikiem nr 5 do ustawy) oraz
• w jednym z dwóch lat, tj. w roku obrotowym, za który sporządzają sprawozdanie finansowe, albo w roku poprzedzającym ten rok obrotowy przekroczyły dwie z wymienionych wyżej w punkcie pierwszym wielkości.

Jednocześnie zostały wprowadzone liczne wyłączenia pozbawiające niektóre podmioty możliwości stosowania przepisów dotyczących jednostek małych, a także jednostek mikro (które zostały opisane szerzej w osobnym wpisie), obowiązują one m. in.:

• banki, SKOK-i, ubezpieczyciele, podmioty działające na podstawie przepisów o obrocie papierami wartościowymi, fundusze inwestycyjne i emerytalne oraz jednostki mające zamiar rozpocząć lub rozpoczynające działalność w którymś z powyższych zakresów,
• emitentów papierów wartościowych dopuszczonych, zamierzających ubiegać się lub ubiegających się o dopuszczenie do obrotu na jednym z rynków regulowanych Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz emitentów dopuszczonych do obrotu w alternatywnym systemie obrotu (NewConnect),
• krajowe instytucje płatnicze i instytucje pieniądza elektronicznego,
• jednostki sektora finansów publicznych.

Zasady uproszczające księgowość jednostek małych dopuszczone ustawą o rachunkowości

Jak zostało wspomniane, jednostką małą staje się podmiot, którego organ zatwierdzający podjął decyzję o sporządzaniu sprawozdania finansowego z zastosowaniem dopuszczonych uproszczeń. Uproszczenia te wynikają przede wszystkim z wprowadzonego dla jednostek małych osobnego wzoru sprawozdania finansowego. Wzór ten stanowi załącznik nr 5 do ustawy o rachunkowości. Określony został w nim zakres informacji wykazywanych w sprawozdaniu finansowym dla jednostek małych korzystających z uproszczeń odnoszących się do sprawozdania finansowego, w szczególności wygląd i zawartość wprowadzenia do sprawozdania finansowego, bilansu, rachunku zysków i strat, dodatkowych informacji i objaśnień.

Podobnie, jak ma to miejsce w przypadku jednostek mikro, jednostka mała może nie sporządzać zestawienia zmian w kapitale (funduszu) własnym oraz rachunku przepływów pieniężnych.

Jeżeli chodzi o sprawozdanie z działalności, jednostka mała może nie wykazywać w nim wskaźników niefinansowych oraz informacji dotyczących zagadnień środowiska naturalnego i zatrudnienia.